خدمتتان عارض شوم که داستان زیره PU به چند دهه پیش بر می‌گردد؛ یعنی از زمانی که فعالان صنعت کفش به دنبال ماده جایگزین مناسبی برای ساخت زیره های کفش بودند. زیره ای که هم مقاوم و شیک باشد و هم هزینه‌اش سر به فلک نکشد! تلاش‌های صنعتگران و دانشمندان شیمی ادامه داشت تا توانستند ماده جذاب و ابتکاری پلی یورتان (PU) را اختراع و معرفی کنند. از آن به بعد بود که زیره PU، انقلاب جدیدی در صنعت کفش ایجاد کرد.
اکنون دیگر تولیدکنندگان زیره پی یو چندین سال است که برای تولید حجم انبوهی از کفش‌ها، از این ماده فوق العاده استفاده می‌کنند. دلیل اصلی محبوبیت آن هم این است که زیره PU، هم برای تولیدکنندگان کفش مزایای زیادی دارد و هم مصرف‌کنندگان این کالای پرکاربرد را با خواص شگفت‌انگیز خود راضی نگه می‌دارد. به طوری که از زیره PU به صورت اختصاصی در تولید کفش‌های با کیفیت بالا و مقاوم برای کاربردهای سنگین مانند کوه‌پیمایی، ورزش، کفش‌های ایمنی، روزمره و …، بسیار استفاده می‌شود. در این مقاله می‌خواهیم درباره زیره PU و زیره TPU صحبت کنیم و با خواص و کاربرد هر کدام از آن‌ها بیشتر آشنا شویم. با ما همراه باشید.
زیره PU چیست و چگونه ساخته می‌شود؟
پلی یورتان یک نوع ماده پلاستیکی است که با واکنش یک پیش پلیمر ایزوسیانات (مانند متیلن دی فنیل ایزوسیانات) و یک جز پلیول در حضور گرما و یک کاتالیزور آلی فلزی تولید می‌شود. سپس می‌توان پلی یورتان تولیدشده از واکنش را که به‌صورت مایع است، با استفاده از روش تزریق یا ریختن، به شکل زیره های مختلف درآورد. ازآنجاکه روش تزریق کیفیت بهتری را برای زیره ایجاد می‌کند، معمولاً مطلوب‌ترین روش برای تولید زیره PU است. با تغییر در فاکتورهای متنوع مانند اضافه کردن انواع مواد افزودنی با خاصیت های مختلف به ترکیب آن، می‌توان چگالی و سختی پلی یورتان را تغییر داد تا زیره هایی با ویژگی‌های متنوع تولید شود.
مزایای زیره PU
خصوصیات منحصربه‌فرد این زیره به‌گونه‌ای هستند که هم تولیدکنندگان کفش از آن استقبال می‌کنند و هم مصرف‌کنندگان آن. به همین دلیل است که این زیره جایگاه مناسبی در صنعت کفش دارد. در ادامه برخی از مزایای زیره پی یو را بررسی می‌کنیم:
وزن سبک:
معمولاً سبک بودن کفش یکی از معیارهای مهم خریداران (مخصوصاً برای استفاده‌های روزمره) است. بنابراین، یک ماده سبک مانند پلی یورتان اغلب به عنوان اولین گزینه برای ساخت کفش سبک‌وزن مطرح می‌شود. مقاوم در برابر آب و مواد شیمیایی: زیره PU در برابر رطوبت مقاوم است. همچنین در مواجهه با مواد شیمیایی مختلف نیز خاصیت بی‌اثری دارد و واکنش کمی نشان می‌دهد. به همین دلیل این زیره در کفش‌های ایمنی با کیفیت بالا برای صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.
لیز نبودن:
زیره PU حتی در لغزنده‌ترین سطوح نیز چسبندگی بسیار خوبی از خود نشان می‌دهد و به همین دلیل در انواع کفش به کار می‌رود.
راحتی و دوام:
زیره پی یو تراکم کمتری نسبت به سایر زیره ها دارد. همچنین بافت آن نرم است و خاصیت ارتجاعی مناسبی دارد. به همین خاطر می‌تواند راحتی پا را به خوبی فراهم کند.
جذب شوک:
برای کاربردهایی که مصرف‌کننده نیاز به ایستادن یا راه رفتن طولانی دارد، کفش باید از ویژگی جذب شوک خوبی برخوردار باشد. پلی یورتان به دلیل خواص فیزیکی که دارد، به عنوان مناسب‌ترین گزینه برای این هدف به کار می‌رود.
زیره PU در انواع کفش‌ها:
کفش دویدن:
راحتی و قدرت جذب شوک بسیار زیاد، این زیره را به بهترین گزینه برای کفش‌های اسپرت و مخصوص دویدن تبدیل کرده است. علاوه بر این، PU مقاومت فوق‌العاده‌ای در برابر لغزش، سایش و پارگی نیز دارد. درنهایت هم سبک بودن این زیره ها، همه شک‌ها را برای استفاده از آن‌ها در کفش‌های ورزشی، از بین می‌برد.
کفش پیاده‌روی:
کفش‌های پیاده‌روی به زیره ای نیاز دارند که در برابر کوبیده شدن مقاومت خوبی از خود نشان بدهد. ازآنجایی‌که کفش‌های پیاده‌روی بیشتر از کفش‌های دویدن پوشیده می‌شوند، باید زیره ای داشته باشند که علاوه بر تحمل فشار مداوم در استفاده‌های سنگین، راحتی پا را نیز تأمین کند.
کفش ایمنی:
زیره PU به دلیل وزن سبک خود و مقاومت در برابر سایش، کفی مناسبی برای کفش‌های ایمنی محسوب می‌شود. همچنین این زیره در برابر آب و مواد شیمیایی نیز مقاوم است.
دمپایی و صندل:
خاصیت ارتجاعی و سبک بودن زیره پی یو آن را برای به کار بردن در انواع صندل نیز مناسب کرده است.
چرا زیره PU محبوبیت بیشتری نسبت به زیره های چرم، لاستیک، EVA یا PVC پیدا کرده است؟
همان‌طور که قبلاً گفتیم، در طول سال‌ها، محققان صنعت کفش به دنبال یافتن بهترین زیره برای انواع کفش، مواد مختلفی را آزمایش کرده‌اند. درحالی‌که بسیاری از این مواد نتایج استثنایی را در یک معیار و ویژگی خاص به نمایش می‌گذارند، اما یک ماده وجود دارد که با خواص گسترده و جامع خود، بالاتر از سایرین قرار می‌گیرد: پلی یورتان (PU). اما سؤالی که هنوز وجود دارد این است که چگونه پلی یورتان می‌تواند رقبای خود را شکست دهد تا به این موفقیت برسد. بیایید زیره PU را با رقبایش مقایسه کنیم.
زیره PU در مقابل زیره چرمی
چرم به دلیل ظاهر شیک و بافت و خاصیت ارتجاعی طبیعی که دارد، یک رقیب دشوار به حساب می‌آید. بااین‌حال، وقتی به برخی از ویژگی‌های خاص PU مانند دوام بیشتر و مقاومت در برابر آب و … توجه می‌کنیم، می‌بینیم که می‌تواند از پس رقیب لوکس خود بربیاید. غیر از همه این ویژگی‌ها، هزینه نسبتاً بالاتر چرم به تنهایی می‌تواند به زیره پی یو کمک کند تا پیروز میدان باشد.
زیره PU در مقابل زیره EVA
اتیل وینیل استات (EVA) سال‌ها است که در زیره کفش‌های ورزشی استفاده می‌شود. دلیل آن هم تراکم بسیار کم این ماده است که آن را در زیر پا، بسیار کشسان و نرم می‌کند. درحالی‌که راحتی بالایی که در کفش‌های مخصوص دویدن ایجاد می‌کند، EVA را به یکی از بهترین مواد زیره کفش تبدیل کرده، اما باز هم بازی را به زیره PU می‌بازد؛ زیرا کاربرد آن فقط به کفش‌های مخصوص دویدن محدود می‌شود. همچنین، مقاومت پایین EVA در برابر سایش و فشردگی طولانی‌مدت و سهولت جمع شدن آلودگی روی سطح آن، باز هم از جذابیتش در برابر زیره PU می‌کاهد.
زیره PU در برابر زیره PVC
زیره های پی وی سی از همان موادی ساخته می‌شوند که برای تولید لوله‌های پلاستیکی سخت استفاده می‌شود. زیره پلی وینیل کلراید (PVC) رقابت تنگاتنگی با زیره PU دارد. دوام و مقاومت عالی در برابر سایش، آب و مواد شیمیایی رقابت با آن را دشوار کرده است. بااین‌حال، تأمین‌کنندگان زیره پی یو نیازی به نگرانی نداشتند زیرا تهویه، بافت و چسبندگی ضعیف کفی پی وی سی به زمین، حاشیه امنی به زیره پی یو می‌داد تا درنهایت آن را به بهترین ماده برای زیره کفش تبدیل کند.
زیره TPU چیست؟
زیره TPU به دلیل خاصیت ارتجاعی و زیبایی بسیار عالی، به‌طور گسترده در تولید زیره کفش‌های ایمنی به مورد استفاده قرار می‌گیرد. TPU مخفف عبارت پلی یورتان ترموپلاستیک است. این ماده اغلب برای ساخت زیره های رنگی استفاده می‌شود، زیرا می‌تواند از هر رنگی ازجمله شفاف ساخته شود.
ویژگی‌های اصلی زیره TPU:
زیره TPU بسیار محکم و انعطاف‌پذیر است و عملکرد بسیار خوبی دارد. مقاومت آن در برابر سایش و لغزش عالی است و با زیره PU مقایسه می‌شود. به‌طور متوسط TPU دوام بیشتری نسبت به PU دارد و از حفاظت بهتری در برابر دماهای پایین برخوردار است.
تبدیل‌شدن به استاندارد جدید صنعت کفش
همان‌طور که اشاره کردیم زیره های پلی یورتان که در بین مردم با عنوان زیره PU شناخته می‌شوند از نوع جدیدی از مواد پلیمری آلی ساخته می‌شوند و ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارند. از این ماده در صنعت کفش استقبال شده و به‌صورت گسترده از آن در ساخت زیره های مقاوم استفاده می‌شود. حال که دانستید زیره PU چیست، خوب است بدانید هیچ بازاری نیست که این زیره نتواند در آن به رقابت بپردازد. این ماده استثنایی، از صندل‌های لا انگشتی ساده گرفته تا کفش‌های اسپرت، حضور خود را تثبیت کرده است. عامل کلیدی که زیره PU را در بالای لیست اولویت‌بندی کفاشان قرار می‌دهد، مزایای متعدد آن و درنتیجه، سازگاری اش با کفش‌های مختلف است.
